Warmtemat voor kamerplanten: zo gebruik je een verwarmingsmat om stekken op te kweken

Een verwarmingsmat voor je kamerplant is een ultiem hulpmiddel als je in de koude maanden planten wilt stekken. Ook in de rest van het jaar kan het de wortelgroei van je jonge planten ondersteunen. Als je er nog niet eerder over hebt gehoord, is dit het basisartikel met alles wat je over warmtematten wilt weten. Inclusief veel gestelde vragen over hoe je ze kunt gebruiken, of het wel veilig is en hoe lang je de mat aan moet zetten.

Wat is een warmtemat voor planten?

Een warmtemat is wat het zegt te zijn: een mat die warm wordt en zo je stekken op temperatuur houdt. Verwarmingsmatten voor planten worden vaak voor twee doelen gebruikt: het versnellen van het ontkiemen van zaden en het ondersteunen van de wortelgroei van stekken. In dit artikel vertel ik meer over de tweede toepassing: het ondersteunen bij stekken.

Warmtematten komen in verschillende maten. Een standaard maat is 25x50cm, zoals deze warmtemat bij bol, maar er bestaan ook kleinere én grotere matten. De meeste kweekmatten zijn waterdicht en sommige hebben ook een thermostaat waarmee je de temperatuur kunt regelen. Die modellen zijn uiteraard duurder dan de modellen zonder thermostaat.

Moet je een warmtemat met thermostaat kopen?

Een plantenverwarmingsmat met thermostaat is een stuk duurder dan een variant zonder. Gelukkig is het in een basis set-up niet nodig om een mat met thermostaat te kopen. Ook zonder een thermostaat blijft de temperatuur in balans en zal de mat niet oververhitten. Alleen als je de temperatuur heel precies wilt kunnen instellen, is een thermostaat belangrijk.

Warmtemat met een bak stekken op mos. Normaal zit de deksel er natuurlijk op.

Hoe gebruik je een warmtemat?

Een net nieuwe warmtemat zit nog helemaal opgerold. Rol hem voorzichtig uit en steek de stekker in het stopcontact. Hij zal langzaam opwarmen en tijdens het opwarmen steeds platter worden. Eventueel kun je de mat wat verzwaren door er wat op te zetten, hierdoor wordt hij sneller vlak.

Leg de warmtemat op een stevige ondergrond die er tegen kan om warm te worden. Gebruik geen super isolerende onderlaag, omdat dit de mat kan oververhitten. Zelf heb ik een laag karton om mijn houten kast te beschermen onder de mat.

Op je mat zet je de stekken. Zorg altijd voor een opvangschaaltje onder de potten, zodat er geen water uit de pot loopt met water geven. Check de grond regelmatig. Als je het gevoel hebt dat de grond te warm wordt, kun je nog iets onder de pot zetten, waardoor de warmte minder direct bij je stek komt. Hier heb ik zelf overigens geen problemen mee.

Tips bij het stekken met een warmtemat

Een belangrijke tip bij het stekken met een warmtemat is om een deksel of kap over je plant heen te zetten. Dit geldt niet voor planten op water, maar wel voor alle andere planten. De warmte zorgt er namelijk voor dat het substraat snel uitdroogt. Door een deksel of kap over je planten heen te zetten, verdampt het vocht minder snel. De luchtvochtigheid rondom je stek wordt ook een stuk hoger, wat de groei ook stimuleert. Het is niet erg als er vochtdruppels op de kap verschijnen, dat is juist een teken van een hoge luchtvochtigheid. De warmte blijft ook beter hangen als je je stekken afdekt.

Zorg wel voor enige luchtcirculatie. Zet de deksel op een kiertje bij een propbox of draai de ventilatie een stukje open. Zo zorg je voor voldoende frisse lucht voor je stekken en voorkom je rot. Check ook nu regelmatig even het substraat: in een van mijn bakken droogde het mos door de extra te snel uit. Als oplossing heb ik de bak iets verhoogd, waardoor het minder warm wordt en de deksel toch maar weer dicht gedaan, zodat het vocht in de bak blijft. Het is dus altijd even zoeken naar de perfecte balans voor jou set up.

Mijn stekset-up in de winter: twee warmtematten met propbox en een groeilamp erboven.

Welke planten kun je stekken met een warmtemat?

Alle stekken hebben baat bij extra warmte. De hogere temperatuur stimuleert de wortelgroei, waardoor je sneller nieuwe wortels zult zien groeien. Je kunt zowel stekken op water, in de aarde of op een ander groeisubstraat, zoals perliet of mos, op een warmtemat zetten. Zo zet ik graag mijn propboxen op een warmtemat. Dit is een doorzichtige plastic bak met een laag mos of perliet onderin. Door de deksel op de bak te houden, blijft de luchtvochtigheid hoog. Ik laat de box regelmatig even luchten of leg de deksel met een kleine kier op de bak. De extra warmte van de warmtemat stimuleert de wortelgroei nog meer, waardoor dit een snelle methode is om stekken op te kweken.

Kun je een warmtemat dag en nacht aan laten staan?

Afhankelijk van de omgeving kun je ervoor kiezen om de matten ‘s nachts aan of uit te zetten. Zelfs laat ik ze dag en nacht aan staan. Mijn stekken staan in een onverwarmde ruimte waar het ‘s nachts best fris kan worden. Als ik mijn warmtematten dan uitzet, wordt het contrast tussen de temperatuur overdag en in de nacht erg groot. Stekken zijn gebaat bij een stabiele omgeving en groeien langzamer als er veel extremen zijn. Daarom laat ik ze ook in de nacht aan staan. Als je goede kwaliteit warmtematten hebt, met de standaard Europese keurmerken, hoef je niet bang te zijn dat er iets verkeerd gaat. Omdat het om een elektrisch apparaat gaat, kies ik er bewust voor om geen goedkope artikelen via bijvoorbeeld Temu of Aliexpress te kopen.

Staan jouw stekken in een ruime waar de temperatuur redelijk stabiel blijft? Dan kun je ervoor kiezen om de mat ‘s nachts uit te zetten. Een beetje schommeling in de temperatuur is niet erg.

Kan een warmtemat helpen bij het ontkiemen van zaden?

Zeker, naast het stimuleren van wortelgroei bij stekken, worden warmtematten voornamelijk ingezet bij het ontkiemen van zaden, bijvoorbeeld voor de moestuin. Dit is vooral effectief voor warmtekiemers, zaden die warmte nodig hebben om te ontkiemen. Bij kamerplanten komt het niet vaak voor dat je een plant opkweekt vanuit zaad, maar bijvoorbeeld wel bij Anthurium zaden of de siernetel.

Het ontkiemen van Anthurium zaden doe je meestal op mos in een plastic bakje (een uitgebreide handleiding vindt je in mijn boek Hello Plant Lovers via bol). Dit bakje kun je direct op een warmtemat zetten. Mocht dat te warm zijn, dan zet je er een kleine verhoging onder.

Bij het ontkiemen van zaden is het belangrijk om de kleine planten op tijd van de mat af te halen. Zodra de zaden goed ontkiemd zijn, kunnen ze van de mat af. Als ze te lang op de warme mat blijven staan, zullen ze lang en slap worden.

Nadelen van een warmtemat

Een warmtemat is natuurlijk geen wonderoplossing voor alles. Er zijn wat nadelen en dingen waar je op moet letten. Zo zit er een stekker aan en alles met een stekker kost stroom zodra die in het stopcontact gaat. Gelukkig verbruikt een warmtemat niet veel stroom. Een mat met een vermogen van 21 Watt zal ongeveer €1 per week kosten wanneer je hem dag en nacht aan hebt staan. Aangezien je de mat niet het hele jaar aan hebt staan, is dit wel te overzien.

Een ander nadeel is dat je stek nog steeds kan gaan rotten, net als elke andere stek. Maar op een warmtemat zal de rot zich sneller verspreiden, omdat de bacteriën die de rot verspreiden, actiever zijn bij hogere temperaturen. Je moet dus extra goed opletten dat je stek geen rot krijgt en actie ondernemen als je het wel ziet. Die actie kan zijn: alle rot wegsnijden of knippen met schoon gereedschap en je stek daarna terug leggen. Laat je stek ook drogen voordat je hem in het substraat zet, vooral dikkere stekken, zoals Monstera’s. Je kunt er ook voor kiezen stekpoeder of kaneel te gebruiken.

Kun je een warmtemat gebruiken voor alle kamerplanten?

Een warmtemat werkt effectief voor de eerste fase van het stekken van je kamerplanten waarin de wortels moeten gaan groeien, maar op de lange termijn wil je je plant er wel vanaf halen. Zou je een kamerplant permanent op een warmtemat zetten, dan zal dat de groei van je plant niet echt stimuleren, maar het laat wel de grond snel uitdrogen. Gebruik de mat dus bij voorkeur bij het stekken.

Mijn ervaring met een warmtemat en stekken

Sinds een paar maanden heb ik twee warmtematten in huis gehaald. Voornamelijk omdat ik in de winter door wil stekken en het in mijn werkkamer, waar ik ruimte voor stekken heb, meestal behoorlijk koud is. Hier verwarmen we bijna nooit. Temperaturen onder de 15 graden vinden de meeste kamerplanten sowieso niet leuk, maar bij stekken belemmerd dat de groei enorm. Hierdoor duurt het niet alleen langer voordat ze gaan groeien, maar zijn ze ook vatbaarder voor rot en schimmels. Een warmtemat moet hier dus een oplossing voor bieden.

Sinds ik ze heb geïnstalleerd zie ik eindelijk weer groei bij mijn stekken. Ook nieuwe stekken die ik maak wortelen enorm snel. Op de warmtematten heb ik verschillende propbox staan en een tray met Monstera stekken in de grond. Deze potten zijn wat hoog, waardoor ze minder warm worden dan kleinere potten, maar ze stond al hierin voordat ik de matten had. Maar zelfs bij deze potten zie ik eindelijk wat groei verschijnen.

Er ontstaat veel condens in de propbox, wat bij de grote bakken geen probleem is. Bij de kleine testpotjes is het nog niet ideaal. De stekken hierin zijn veelal gaan rotten of schimmelen. Het is nog even testen dus. Misschien helpt het als ik wat gaatjes in de deksels maak, zodat er meer verse lucht bij de stekken komt. Mijn Peperomia stekken in de kleine testpotjes doen het dan weer wel heel erg goed. Zo zie je maar weer dat de ene plant de andere niet is.

Al met al is mijn eerste ervaring uitermate positief, ik kan nu ook in de winter stekken en testen doen.

Gerelateerde blogs

Hoeveel licht hebben kamerplanten nodig?

In mijn boek Een huis vol planten leer ik je alles over de lichtinval in je huis. Je leert aan de hand van handige tekeningen en schema’s het licht in je huis in alle seizoenen te analyseren, om zo je kamerplanten en hun lichtbehoeftes beter te begrijpen. Je kamerplanten staan nooit meer op een te lichte of te donkere plek: voortaan weet je precies welke plant op welke plek in je huis gelukkig wordt!
Bekijk mijn boek Een huis vol planten op Bol.com