Zelf compost maken met een compostmachine, is dat duurzaam?
Mijn compostmachine, klaar om weer een ronde te draaien
Je organisch keukenafval direct thuis in de keuken composteren, zonder een composthoop of compostbak in de tuin. Dit klinkt ideaal en duurzaam voor elk huishouden dat geen tuin heeft of daar geen ruimte heeft voor een composthoop.
Maar zijn deze machines echt zo handig en duurzaam als overal wordt beweerd? Ik schafte er een aan om het te testen, en deel graag mijn ervaringen (en kritische mening) met jou in deze eerlijke composteermachine-review.
Lees lekker verder of ga direct naar:
Alvast een heads-up: ik begon heel enthousiast met mijn compostmachine-avontuur, maar werd gedurende mijn onderzoek steeds kritischer op de duurzaamheidsclaim die vaak gemaakt wordt.
Mijn compostmachine staat in de schuur: weinig sexy, wel erg praktisch
Wat is een composteermachine en hoe werkt het?
Ze zijn nog niet zo lang op de markt: elektrische compostmachines om binnenshuis je organische afval te verwerken. Dat ze vrij nieuw zijn zie je ook aan de verschillende namen die ze krijgen: composteermachine, elektrische compostbak, compostermachine, compostapparaat, compostmaker of huishoudcomposter zijn allemaal termen die je tegen kunt komen. Ze doen allemaal hetzelfde werk: jouw gft-afval verwerken tot een droge, fijngemalen grondstof.
Een compostmachine is een elektrisch apparaat dat organisch afval bewerkt. Dat doet het door verhitting en beluchting, waardoor het materiaal droogt, en vermaling, waardoor het materiaal een fijne structuur krijgt. Zo neemt het volume van het afval enorm af (vaak wel tot 80 of 90%) en blijf je achter met een paar handen vol organisch materiaal met een structuur die doet denken aan gemalen kokosvezels. Soms zitten er nog wat herkenbare elementen in, zoals zaden, maar het meeste materiaal is volledig onherkenbaar geworden.
Wat doe je met de compost uit de machine?
Technisch gezien is het spul dat uit de machine komt geen compost. Het is alleen verwarmd en vermalen organisch materiaal. Om van groenafval echt compost te maken is een lang afbraakproces met micro-organismen nodig. Wat krijg je dan uit het compostapparaat? Een gedroogde en gemalen bodemverbeteraar of een pre-compost mengsel. Dit kun je gebruiken als mulch of plantenvoeding in de moestuin of siertuin. Daar wordt het verder afgebroken en komen de voedingsstoffen beschikbaar voor je planten. Strooi wat handjes over de aarde of meng het in een verhouding van 1:10 met aarde voor in potten. Micro-organismen in de grond gaan dan aan de slag om het verder af te breken. De compost in deze vorm zal geen ongedierte aantrekken en kun je dus veilig in je tuin gebruiken. Het is dus een goed materiaal om mee te mulchen: het bedekt de bodem en over tijd komen de voedingstoffen vrij voor je planten en bomen.
Vermalen en verdroogd organisch afval: de pre-compost
Wat zijn de voor- en nadelen van een compostmachine?
Een compostmachine heeft voordelen, maar zeker ook nadelen. Tijdens mijn onderzoek hiernaar veranderde mijn blik op het apparaat toch flink, lees maar mee.
De voordelen van een compostmachine
Afval besparen - Hoe minder afval er op de vuilstort terecht komt, hoe beter. Organisch afval is ongeveer 1/3e van al ons afval, een flinke berg dus. Als je het in je eigen omgeving kan verwerken én toepassen scheelt dat al direct vuilniswagens die op en neer moeten rijden.
Meer grondstoffen verwerken - Een composteermachine kan organisch afval verwerken dat niet op de composthoop kan. Denk hierbij aan dierlijk materiaal of overgebleven etensresten op je bord. Die gooi je niet op een composthoop, omdat dat snel ongedierte aantrekt. De composteermachine kan het meeste van dit materiaal wél aan. Check wel even hoe dat bij jouw specifieke apparaat is, botten kunnen de meeste apparaten dan weer niet verwerken.
Duurzame biologische voeding voor je tuin - Je hoeft geen compost of andere voeding meer te kopen voor je tuin, als je al het materiaal in je tuin gebruikt. Afhankelijk natuurlijk van hoe groot je tuin is. Maar hoe tof is het om deze cirkel sluitend te krijgen met eigen geproduceerde voeding. En als je biologische groenteschillen in de machine gooit, maak je zelf je eigen biologische compost!
De nadelen van een compostmachine
Stroomverbruik - Het gebruik van de composteermachine kost natuurlijk energie. Een compostcyclus duurt tussen de 5 en 10 uur, afhankelijk van het model en de samenstelling van het afval. Tijdens het proces wordt het afval flink verhit. Precieze verbruikcijfers per cyclus zijn lastig te vinden, maar gemiddeld gebruikt zo’n apparaat 1,5 kWh per cyclus. Dit is een extra belasting voor het milieu en brengt extra kosten met zich mee. Daarom vind ik het gebruik van een compostmachine alleen verantwoord als je zonnepanelen hebt en het apparaat aanzet, zodra de zon goed schijnt.
Energiegebruik tijdens het produceren - Elk apparaat dat geproduceerd moet worden kost energie en kostbare grondstoffen. En dat vormt weer een belasting voor de wereld. Je kunt je wel afvragen of een extra apparaat als deze nu echt een rol kan spelen in een duurzamere wereld.
Kosten - Een composteermachine is niet goedkoop. Omdat deze apparaten pas net op de markt zijn, zijn ze nog behoorlijk prijzig. Bedragen van €300 tot zelfs €1.000 zijn gewoon. De veel geadverteerde Lomi Kitchen Composter via Bol is rond de €600. De WeEarth composteerder rond de €500. Omdat ik té nieuwsgierig was, heb ik alle modellen met elkaar vergeleken en gekozen voor een compostmachine van Innovagoods via bol van €319,99. Onderaan dit artikel lees je mijn review. Ik verwacht dat de prijzen over een paar jaar behoorlijk zullen dalen, als de technische ontwikkeling verder is en de apparaten gebruikelijker zijn geworden.
Je kunt je terecht afvragen of je dit bedrag terugverdient. Voor zo’n zelfde bedrag kun je heel veel zakken goede compost kopen of een mooi wormenhotel, zoals bijvoorbeeld deze Wormenhotels op Bol. Door de hoge prijs is het voor nu een aantrekkelijk apparaat voor mensen die willen investeren in duurzaamheid en daar budget voor hebben. Bijkomende kosten zijn er nog in de vorm van koolstoffilters die je moet vervangen en stroomkosten als je geen zonne-energie gebruikt.
Gft-afval verwerking - In Nederland wordt op de meeste plekken gft-afval apart ingezameld om vervolgens gecomposteerd of vergist te worden, waarna er compost of biogas ontstaan. Dit is al veel duurzamer dan hoe het in andere landen wordt aangepakt. Een argument dat je bij veel Amerikaanse bronnen ziet, is dat het veel schadelijke stoffen scheelt. Dat komt omdat het organische afval daar ligt te rotten tussen al het andere afval, waardoor er veel schadelijke stoffen vrijkomen, zoals methaangas, wat bijdraagt aan klimaatverandering, vrijkomen in de lucht. In Nederland is dit dus al veel beter geregeld met GFT bakken en speelt dit probleem veel minder. Een oplossing voor het zelf verwerken van je afval is dus minder urgent als je zelf ook een gft bak van de gemeente hebt.
Beperkte inhoud - De emmer van een compostmachine is meestal 2 of 3 liter groot. Afhankelijk van hoeveel groenafval je te verwerken hebt, zit deze echt snel vol. Gelukkig kun je het afval best een beetje erin duwen, het apparaat kan dat zeker aan. Maar als je per dag al meer te verwerken hebt dan zo’n hoeveelheid, moet je het wel erg vaak aanzetten. Kies dus sowieso een machine met een zo groot mogelijke inhoud.
De emmer vol, voordat hij het apparaat in gaat
Wat kan er allemaal wel en niet in een compostmachine?
Het meeste gft-afval kan verwerkt worden door een compostmachine. Denk aan alle schillen tijdens het koken, overgebleven boterhammen die niet zijn opgegeten, een restje pasta en dode blaadjes van je kamerplanten. Ook citrusschillen kun je erin verwerken, wat moeilijker is bij wormen of een composthoop. Het verschilt per apparaat of deze wel of niet geschikt is voor zuivel en vlees. Sowieso zijn botten voor de meeste apparaten te dik en kunnen deze niet vermalen worden. Vermijden ook schillen van noten, harde pitten van bijvoorbeeld een avocado, papier, erg natte producten en ongebakken deegwaren (deze kunnen blijkbaar in de compostmachine gebakken worden). Eierschalen zijn vaak geen probleem en voedsel dat bereid is kan erin, zolang het niet te vet is.
Diezelfde emmer, maar dan nadat het compostapparaat heeft gedraaid
Is een compostmachine duurzaam? (Een kritische blik op composteermachines)
Naar mijn mening niet: er zijn legio manieren om compost te verwerken die duurzamer zijn dan een compostmachine. Het apparaat kost energie in het gebruik en heeft ook energie en grondstoffen gekost om geproduceerd te worden. Daarnaast moet het ook weer verwerkt worden nadat de machine na (hopelijk) jaren gebruik niet meer werkt, wat weer een belasting voor het afvalsysteem vormt.
Kortom: alle manieren om te composteren waarbij géén elektriciteit of een apparaat gebruikt wordt is in mijn ogen duurzamer. Denk hierbij aan composteren met wormen of via de bokashi methode. Of natuurlijk een traditionele composthoop in de tuin of composteren via het gemeente systeem. Composteren met wormen of bokashi kan ook in binnenshuis, zelf heb ik jarenlang probleemloos een wormenhotel in huis gehad (nu staat hij in de schuur vanwege ruimte). Kijk dus eerst naar deze methodes, voordat je een duur nieuw apparaat aanschaft. Anders kan het je een vals gevoel van duurzaamheid geven.
De soms nog enigszins herkenbare restanten in de pre-compost
Wel of geen compostmachine aanschaffen?
Ik raad het niet direct aan om een compostmachine aan te schaffen. Mijn initiële redenen om er een aan te schaffen waren onder andere dat het gft-afval bij mij niet apart wordt opgehaald en dat belandt dus op de grote hoop met al het andere huishoudelijke afval. Dat is niet erg duurzaam. Ten tweede heb ik zonnepanelen en gebruik ik overtollige zonne-energie om het apparaat te draaien. Verder heb ik een meer kritische blik op het apparaat ontwikkeld nadat ik het al had aangeschaft, met mijn huidige kennis zou ik het niet meer doen, lees daarvoor mijn in de review hieronder.
Ik zeg niet dat je absoluut geen compostmachine aan moet schaffen. Maar er zijn wel een paar vragen die je jezelf kunt stellen, voordat je wel of niet een compostmachine aanschaft:
Heb ik al een succesvolle manier om mijn groenafval te verwerken?
Als je composthoop of -bak hebt, of een leger aan wormen dat jouw groenafval afbreekt, is een compostmachine volledig overbodig. Ga gewoon lekker door zoals je het nu al doet. Alleen als je compostritueel in de wintertijd stopt, bijvoorbeeld omdat het te koud is, en je je groenafval daardoor wél in de vuilnisbak knikkert, zou een compostmachine een toevoeging kunnen zijn.
Heb je wel een plek om de ‘compost’ te gebruiken?
Als je geen tuin of balkon hebt en weinig of geen kamerplanten, kun je het materiaal eigenlijk nergens gebruiken. Voor een normale hoeveelheid kamerplanten produceert de compostmachine veel te veel materiaal. Daarbij kun je de effectiviteit van de pre-compost bij kamerplanten in twijfel nemen: in de tuin wordt het materiaal verder afgebroken door micro-organismen, die in de potgrond van je kamerplanten nauwelijks voorkomen. Ik strooi het zelf niet bij mijn kamerplanten, maar kan me voorstellen dat het materiaal schimmel aantrekt zodat je het bij je kamerplanten toepast en het vochtig wordt.
Heb je geen buitenruimte? Bedenk dan of je het eindproduct ergens anders in kunt zetten (een moestuin in de buurt, de tuin van lieve vrienden, de balkontuin van je buren, maar natuurlijk niet zomaar in de vrije natuur) of zoek naar een andere manier om je organische afval duurzaam in te zetten. Zo zijn er in sommige buurten gedeelde wormenbakken te vinden waar je groenafval kwijt kunt.
Heb je zonnepanelen?
Een compostmachine wordt pas duurzaam als je zelf energie opwekt en direct in huis gebruikt, met zonnepanelen dus. Zet de machine het liefst alleen aan als de zon schijnt. Geen zonnepanelen? Dan wordt het direct een stuk minder duurzaam. Gebruik dan op z’n minst groene stroom, maar dat doe je waarschijnlijk wel als je dit artikel leest.
Heb je een goede plek waar de composteermachine kan staan?
Een standaard gezin produceert genoeg afval om de compostmachine twee tot drie keer per week aan te zetten. Een vaste plek is dus ideaal; geen gesjouw met een apparaat voordat je het kunt gebruiken, waardoor je het misschien wel afstelt. Ondanks het ingebouwde filter kan het apparaat wel wat ruiken en vocht vrijlaten. Bedenk of je hem dan in de keuken wilt hebben staan. Mijn compostmachine stond in de schuur, ook om te voorkomen dat de luchtvochtigheid in mijn huis hoger wordt.
De Ewooster in mijn schuur, klaar om te draaien
Mijn review van de Innovagoods Ewooster Compostmachine
Waarschijnlijk heb je van alles gelezen over compostmachines en je afgevraagd of je er nu wel of niet een aan zou moeten schaffen. Omdat ik té nieuwsgierig was, had ik de stap genomen en een compostmachine van Innovagoods via bol gekocht. Dit was de meest betaalbare op het moment dat ik aan het zoeken was. Het apparaat kostte €319,99 (september 2024) ten opzichte van €599,00 of zelfs €999,00 voor andere vergelijkbare apparaten, dus op zich is dit een goede prijs voor zo’n machine, ondanks dat het een grote berg geld is.
Mijn voornemen was om hem alleen te gebruiken als de zon schijnt en hij dus werkt op onze zonne-energie. Zo beperk ik de hoeveelheid stroom die we moeten terugleveren én verwerk ik mijn groenafval. Groenafval wordt bij mij niet gescheiden opgehaald, wat een extra reden was om voor een composteermachine te kiezen.
Ik gaf de compostmachine een vaste plek in mijn schuur. Onze keuken is te klein om het apparaat neer te zetten en ik wil hem niet telkens moeten opbergen nadat ik hem heb gebruikt. Bijkomend voordeel is dat vrijkomende vocht tijdens het proces niet binnenshuis terecht komt, maar buiten. De luchtvochtigheid in ons huis is al hoog genoeg. In de meeste woningen is dit echter geen probleem en kan wat extra luchtvochtigheid juist goed zijn.
Er worden drie filters bij het apparaat geleverd, genoeg voor minimaal 1,5 jaar. Mochten die opraken, dan kan je nieuwe filters via bol kopen voor €25 per stuk of er voor kiezen om de filters niet te vervangen. Omdat mijn composteermachine in de schuur staat, verwacht ik niet veel last te hebben van geuroverlast.
Ik zet het apparaat ongeveer twee tot drie keer per week aan om ons groenafval te verwerken. Het is vooral snijafval tijdens het koken, maar een enkele keer ook wat restjes eten, zoals havermout of wat restjes pasta. Ook heb ik wel eens eierschalen in de machine gestopt, maar verder geen zuivel of vlees. Over het algemeen ben ik zeer tevreden met het materiaal dat uit de machine komt. Ik verspreid het in de tuin, waar het verder wordt opgenomen in de grond en dient als voeding voor mijn planten en fruitbomen.
In het begin was ik over het algemeen tevreden met de compostmachine. Omdat het in de schuur stond, had ik geen last van vocht, geur of geluidsoverlast. Ik heb hem ook wel eens binnen aangehad als test. Dan is het apparaat niet fluisterstil, je hoort het werken. Houdt daar rekening mee met de plek die je kiest.
Het apparaat werkte echter niet foutloos: het kwam vaak voor dat het vastliep tijdens het compostproces. De draaihaak kwam vast te zitten, waardoor het materiaal niet voldoende vermalen werd. Ik kon vaak niet achterhalen waardoor het veroorzaakt werd, was het te grof afval dat het apparaat niet kan verwerken, of de machine niet sterk genoeg? Ik weet niet of dit komt doordat deze compostmachine aan de goedkopere kant van het segment zit, of dat ik gewoon wat pech had. Uiteindelijk liep het 4 van 5 keer dat ik de machine aanzette vast, waardoor ik contact heb opgenomen met de producent. Gelukkig mag ik hem terugsturen en krijg ik (als alles goed gaat) mijn geld terug. Na het hele onderzoek dat ik hierboven heb beschreven was ik ook niet meer overtuigd van de zogenaamde duurzaamheid van de machine. Dus het is een goede oplossing zo voor mij. Een experiment dat helaas niet is geslaagd, maar met dit artikel hoop ik anderen te kunnen ontmoedigen ook zo’n apparaat te kopen.
Kortom: heb ik nu uren besteed aan het onderzoeken en schrijven van een artikel over compostmachines om ze vervolgens niet meer aan te raden? Daar lijkt het wel op. Maar het was een waardevolle ervaring om eens goed te onderzoeken of een zogenaamd duurzaam apparaat echt wel zo duurzaam is. Mijn conclusie: in de meeste gevallen niet, maar in enkele gevallen wel. Wil je toch iets duurzaams doen? Ga dan lekker je planten stekken: gratis nieuwe planten die duurzaam zijn opgekweekt. Ik ga op zoek naar een andere methode om mijn groenafval te verwerken en zal hier laten andere blogs over schrijven.
Wil je meer leren over het stekken van je planten?
Bekijk dan mijn boek Stek Je Plant. In dit boek leer ik je alles over het stekken van je groene huisgenoten en de basics van plantenverzorging, inclusief een enorme stekjesgids met de 40 planten die het populairst zijn op Instagram of gewoon heel leuk zijn om te stekken.
Bekijk Stek Je Plant op Bol.com
⭐⭐⭐⭐⭐ 4,8/5 (138 reviews)
